PDF version (902k)

Picture

written by Rachel Nabeyama
illustrated by Donald Buchholz

Table of Contents

MONGUIU E MORUUL

Ke Ko El Medengei Ng Diak?

Dechedech

Bduch Er A Daob

Ng Ngara A Mo Duubech

Picture

Picture

Ke ko el medenge el kmo a dechedech ng menga a ngarang? Ng menga a iaes. Ng sebechel el kma a okai me a kllolem el iaes er a chelsel a teruich el bung.

A dechedech a keritbetbechel a bedengel. Ng mesidokel a bedengel. Ng ko er a bedengel a dechudech.

Seikid a uchul me ng diak el sa el sebechel a iaes el mesang.
A dechedech a reboreb. Ng omekbat a iaes. Se el lesebek a iaes el mong e ng kmal mo chelellakl. Se el bo lekeed a iaes e ng otebedii a ural. Ng kmal mereched a ural el mdechemii a iaes. Ng diak el sa el sebeched el mesang.

Picture

Picture

ACTIVITIES
(Directions) Monguiu me a lechub e ng menguiu a sensei e ke meruul. Ke luchesii a chaibibeob er a el meliuekl er a ungil el nger.

1. Ng tela el iaes a sebechel a dechedech el kmang er a chelsel a teruich el bung
a) 86
b) 90
c) 96
d) 100

2. A dechedech a ko er a bedengel a
a) dechudech
b) olik
c) chesisebangiau
d) kiuid

3. A dechedech a menga a
a) iaes
b) bersoech
c) malk
d) beab

4. A budel a dechedech a
a) keritbetbechel
b) meaiu
c) klebokel
d) medemedemek

5. Ng ousbech er a ngarang el omdechem a kelel.
a) medal
b) ural
c) isngel
d) ungelel

Picture

A bduch er a daob a diak el ngikel. Ng ta er a charm er a daob.

A ochil a bduch a ngar er a eungel a chimal. Ng betok el mechaibibeob e derbekemangel. Ng medemedemek.

Picture

A bduch er a daob a diak a bdelul. A ngerel a ngar er a belngel ngii el charm.

A bduch er a daob a menga a cheled. Ng menga a mekekere el kim. Ng dirrek el menga a rokui el cheled el bliongel el mo er a kebliil er a kim.

Tiakid a teletelel a bduch a longang. Ng di okemekemii a cheled. Ng kmal mo meketeket. me a cheled a mad.

Se el longang e ng me tuobed a delechil er a ngerel A delechil a kursii a kelel e lmuut el mo er a chelsel a delel. A bduch er a daob a di ua a ngimes. Se el mtkur er a belngel e ng lmuut el duubech.

Picture

Activity I
Mlia a chaibibeob el meliuekl er a llechukl a, b me a lechub e ng c el kirel a ungil el nger.

1. A bduch er a daob a
a. ngikel
b. diak el ngikel
c. ng bekerurt
d. ng diak lorael

2. A ochil a bduch a bereked er a
a. ngerel
b. chimal
c. delel
d. medal

3. A bduch er a daob a
a. ngar er ngii a bdelul
b. di chimo a bdelul
c. kekere a bdelul
d. diak a bdelul

4. A bduch se el longang e ng
a. melechosech a kelel
b. ng me tuobed a delechil.
c. ng meringet a kelel
d. ng ousbech er a chimal.

Activity II
Bo er a kereker se el lemeched a chei. Mlia a olengchelem er a telkib er a kereker. Mruu a 10 el bduch e mtuk el mo betok el telektuk. Mngai el chemudel er a telkib Bo mruu a 10 el ngimes el mei e mtuk er a belngel. Mngai el chemudel. Uriul er a tang me a lechub e ng eru el klebesei e ke lmuut el mo omes. Ng ngara a mla duubech?

Picture

written by Rachel Nabeyama
designed and illustrated by Donald L. Buchholz

Molasem el meruul aika el experiment.

Ng ngar er ngii a cheleuid. A kot (1) el picture a ungil. A ongerung (2) el picture a ngar er ngii a cheleuid er ngii. Ng sebechem el metik er a cheleuid er a picture?

Picture

CHERRODECH
Mcheterbisur a 25c er a tebel.

Ng ngara ke rongesii?

A kot e ng diak de rengesii a ngerel e kmal bekerurt. Se el bochu el chelellakl e ng merael el mo klou a ngerel Ng ko er a mo ollengelangel. Se el lebo el stob el mengeterbis e ng mo diak lolekoi.

Picture

EOLT
Mnguu a babier e ilii.
Moloko er a chelsel
Ke melechesuar a eolt?
Ke rongesii?
Ke mesang?

Ng sebeched el melechesuar a eolt. Ng sebeched el rongesii. E ng di diak el sebeched el mesang. A eolt a ngar er ngii a berredel. Ng occupy er a space. Ng sebechel el odubech a klalo.

Picture

CHUU
Mnguu a chimam el mo kirel a sils.
Ng ngara ke mesang?

Ng sebechem el mesa a chungel a chimam. A chuu a mo er ngii se el lobart a llomes. A chuu a mo er ngii a bolak a llomes el mo er a basio.

Picture

RUEBET
Modersii a bad el mo er bab.
Ka mchitii.
Ng mekesakl a bad?

Se el mchitii a bad e ng ruebet. A rokui el klalo a lemechoit e a gravity er a beluulechad a kmurs el mo er eou. A gravity a mengurs a rokui el klalo el bedul a chelsel (belngel) a beluulechad.

Picture

CHAIBIBEOB
Mnguu a dui me a lechub e ng such.
Mrasm a tkul el odak el oba a temikel.
Mtitiur.
Ng mekerang?

A chaibibeob el dui a metitai a lsekum ng osebekii a eolt A chaibibeob el klalo a kmal beot el metitai. A uchul me a sidosia a melitai ng mechaibibeob a taia er ngii.

Picture

Picture

Picture

OMBIBECHAKL
Mlecha a ralm er a kob.
Moiitel a sese el cheluch er ngii.
Ng mekesakl a cheluch?

A cheluch a mo er bab. Ng diak el murachem er a ralm. A cheluch a sebechel el murachem er a ralm el di telkib el taem a lsekum ke choklechelii a kob. Se el bo lak mongeklachel er ngii e a cheluch a lmuut el mo er bab.

Picture

RUCHORECH
Mnguu a bechachau el beached el mecheklii er a ralm.
Msuk a bebil er a sens ($0.01) er a chelsel a beached.
Ng mekesakl a beached?

A lebo el betok a sens ($0.01) el mo er a chelsel a beached e ng di merael el mo el mo el ruchorech.

A beached a sebechel el ombibechakl a lsekum a berredel a ralm er a ikrel a ua berredel a beached. Se e lebo el oberaod a beached e ng mo diak el sebechel el odubech a ralm me ng tmuu er a chelsel Sei a mo uchul e ng ruchorech.

Picture

MEDEU
Mlecha ralm er a klas.
Mlechesii a medal a biskang er a babier.
Modersii el bekord 6 inches a cherridel er a ikrel a klas.
A medal a biskang ng melutk el bedul ker?

A klas me a ralm a ua a urrerel a camera. Se el mesa er a ikrel a klas a kuk ngodech er se el mesa el tmoech er a klas el ngar er ngii a ralm.

Picture

MEDIRT
Mchimetemetii a babier.
Mosechesechii er a chelsel a klas.
Mokokau el mechebechebii me lak el rebet a babier. Moba a medal el oltuu er ngii er ralm. Ng di melemalt el diak bo lechebirukel. Chomomdasu e ng mo dekimes a babier?

A eolt er a chelsel a klas a otngakl a ralm me ng diak el tuu er a klas. Isei a uchul me a babier a di medirt. A eolt a mo er bab a klisechel se el le ngar er a kekere el space.

Picture

RRETEL
Mlia a baks er a ulaol.
Morekedii a bkul a kat.
Mchitii a kat.
Ng ngara a duubech?
Kuk morekedii a bita me a bitang.
Mchitii.
Ng ngara a duubech?

A kat a ko er a kisbekl el mo er a tkul a baks. Ng diak el siseb er a baks. A chomoreked a erbita el tkul e morebetii e ng tmuu er a baks.

Mo er a sensei:

A rengalek a omes e mesuub. Te suub aike el leues me a rrutech me a renges me a leasem. Ng sebeched el ngosuterir el suub a betok el suobel a lsekum kede mechiteterir me te melasem a betok el tekoi. Kede mechiteterir me te meruul a beot el experiment. Ng mo ua lomeksemeriar er tir me te mo sorir el mesuub e merritel aike el leues el meliuekl er tir. A rengalek a ousbech el mo meduch el mesuub e merritel a tekoi Tia el hong a kmal beot el sebechel a ngalek el di ngii el menguiu e meruul a experiment el ngar er a chelsel Se el loruul aika el experiment e te omdasu. Ng mo er ngii a ker er a rengrir. Te mo melechesuar a klemeriar el reng er tir el osiik e omdasu e merritel a tekoi A klemeriar el reng er a omerritel er a tekoi a mekedbechii a ungil el klechad er a ngalek.

Ng ngar er ngii a teruich el experiment er a chelsel tia el hong. A derta er ngii a ngar er ngii a picture el olecholt er a teletelel a experiment. Momeksemeriar er a rengalek me bo el sebechir el oker a ker e lolangch el kmo ng ngara a duubech er a derta er aika el experiment.

A KOT EL KLOU A BELKUL A KMO A RENGALEK A DI TIR EL MERUUL A EXPERIMENT ER TIA EL BABIER (HONG).

Mdu er a rengalek me di el tir el omii er tir. Mdu er tir me longuiu e lomdasu e losaod aika el activities. Ng ngar er ngii a omesodel me a nger er aika el experiment el mo er a sensei el ngar er a chelsel tia el babier (hong). Aika el omesodel me a nger er a experiment a di mo er a sensei. A ngalek a kirel el meruul er a experiment me ng mo meduch.