written
by Maria Otto
illustrated by Joy L. Goodenow
Ius
Me A Uel
A irechar e ng mla er ngii a ta el mechas me
a ta el rubak el kilie er a ta el chelebacheb. Tirka mle obekel.
Tirka el obekel a dimlak loungalek le mechas a dimlak lomechell.
A ta er a klebese e a rubak a mlo er a chei
e metik er a ngelekel a Uel me ng ngiluu el me remei.
Ngika el ngelekel a Uel a kmal mle kekere e
ko er a sesmecher a osenged er ngii. A mechas me a rubak a kmal
mle blak a rengrir lomeka er ngii. Te ulemekeroul er ngii e mengedecheduch
er ngii el di ua longedecheduch er a mera el chad.
Ngika el ngelekel a Uel a kmal ulemeka klebese
me ng kmal mle mereched el mo klou A omerolel a klebese el mo
a klebekelel ngika el Uel a merma chemolt. A chelibel a mera el
meklou e meaiu. A bedengel a chelibel a ko er a mo mechab e ko
er a chededelekelek. A rubak a dula er a mechas el kmo, "Rrang
ngika el cheremed el Uel a diak el di ngii el bedengel a Uel e
le ngika a ngelekel a ngasech."
Ngika el Uel er a lerengesii a rubak me a mechas
el chachedecheduch el ko er a kmal el di chotengii a klungiolel
me a klebekelel e ng kmal ko er a mlo simang. Ng dirrek el ko
er a kmal mlo kedidai a rengul.
Ng mlo chuib a sese el klebese e a bechil ngika
el mechas a kuk mlo mengemang. E a omerolel el me reme e ng miltik
er a ngelekel a Ius me ng ngiluu el me remei. A lemerema lekeed
er a blai e ng di mla er a cheroid e omekedo el mo er a bechil
e kmo, "Ngak a miltom me ng dimlak a ta el chemang el knguu.
E ng di lusech a locha ngar er ngak me ak miltik er a ngelekel
a Ius." Me a ledela el ua ise e a bechil a kmo, "Cherei
e ng ngar er ngii a sebeched el meldoim. E kid a kmal ngeltengat
me ng bai mla mo er ngii a chelmengel a cheremed el Uel."
A bo el kukuk e ngika el rubak a mocha meruul
er a mo blil a Ius A omengedmeklir me a ulekerreuir el mo er a
Ius a kmal di mle osisiu ngii me a Uel. Me ng bek el klebese el
tirka el obekel a omeka aika el cheremir e mengedecheduch er tir
el di ua longedecheduch er a rechad
A Uel me a Ius a mlokeroul el ngalek chad. Te
kmal mle mekedung. A ta el tutau e te ulemengur e a Uel a di mla
mo merek me ng lodesii e a Ius a dirk ulemengur. Ngika el Ius
a kila kelel e dirk mle songerenger. Ng mlo melai a derengel a
Uel el me mengang. Me ko er a loderesii a chimal el mo melai e
a Uel a kildbengii a chimal a Ius e kmo, Ollei chailecha kelek."
Me a Ius a kmo "A. . a . . a renguk ke mla mo merek el omengur."
Me a Uel a mekiis el me dengchokl e dula el kmo, "Ak mla
mo merek el omengur. E ng di a kelek a kelek me ng diak morutech."
Me a Ius a di mle kea el ko ngera e ngoseklii el mo er a cheroid.
Ng mle kekere me ng rirouk er a Uel. Ng blechoel
el di ulerrenges a mekngit el omelekingel a Uel.
A omerolel el me klou e ng mlo klou er a rengul
a kmo, "Ngak a kmal kikiongel e kebelung me ng diak ksorir
a rebetok el chad."
A ta er a klebese er a lsa el klunga a Ius
e a Uel a kmal mlo imis el mekngit a blekerdelel el mo er a Ius
Me tiaikid e a Ius a kmal ngilasech a rengul me ng mlo mengesemramr
er a Uel.
A mechas me a rubak a ko er a kmal mlo ngodech
er a rengrir er tir. Te mle mekekere e dimlak el ua ise e bai
meklunga e kmal dikea el ta rengrir. Te mlo kakerker el kmo "Kid
e ng ngara el mekngit a doruul er ngii me a aika el cheremed a
kmal diak el ta rengrir? Ng ngera metemellang me a Ius a mocha
mengesemramr er a Uel? Cholebo e te menga a di osisiu el kall
me a temel a blengrir a kmal di osisiu e ngara a uchul me ng di
bek el sils el leko er a di kakerang?" Me a rubak a dula
el kmo, "A klukuk e kede kuk mo mesterir a kakerous el kall.
Me a temel a blengrir me ng mo kakerous E kede mesterir el kmo
te di ua isei?"
Me a bocha leua ise e ng kmal dimlak el meketeket
e a Uel a luueta el ko er a di mengerar er a Ius Ng ulemdasu el
kmo a Ius a dirk remouk er ngii. Me ng mlengerar er a Ius e omekedo
er ngii el kmo ke 'tubokl el nguches'. Tiaikid se el kmal el ulengesechii
a rengul a Ius me ng dula er a Uel el kmo: "Chudelei ng klemengetel
a taem el mko er a di oltuub er ngak e ngak a kmal di lmuk. Ngara
kmal el chetim er ngak? A lsekum e ng ngar er ngii a kuruul er
ngii el chetim e mdung. Me a lechub e ng kuk di chetim a blebelek
e mochib osengem me lak momes er ngak e ngak a diak 'kurdechem
er a merangd."
Me a ldela a Ius el ua ise e a Uel a ko er a
chebechebelang. E ng di rengul remel e ng ulemdasu el kmo, "Ng
teluingera e ke mla mengedecheduch er ngak el ua isei?"
Me a ta er s klebese e a Ius a kmal mechiuaiu
e a Uel a merael el mo el tmak er a kemril el mo er a ongolel.
E di mle telkib e ng lmuut el merael el me el tmak er a Ius el
mo meterob. Me a Ius a di milkerokl el kmo, "Ng diak a medam
me ke meredered er kid el mo el mei? Ke choitii a rael me ng diak
mokiu ngii e me merderd er ngak?"
A Uel a dula el kmo "Ke kmal olibesongel.
Ke choitii a dusall me ng diak bo bad er ngii e me er tiang?
A Ius a kmo, "Ngak a di mla me er tiang."
Me te mocha kaititekangel Te di mle kaititekangel el mo el mocha
kakoad. Te kmal mlo meringel el kakoad. A Ius a kmal mlo meringel
el odelecheklii a Uel. Ng di ululdechelakl er ngii el mkebkii
a ta er a chelibel.
Me a lbecha leoaitia a omeruul e a mechas me
a rubak a mlo chachedecheduch e dula el kmo, "A Ius a mla
mo kirel el merael. Kede lmuut el mo ngodrii er se el mngiluu
er ngii." Me a bocha el kukuk e te ngoura a Ius el mocha
meradel er ngii er a okeburs. Me a omerolir el mo e te melekinga
er a Ius el kmo, "Ng diak el sebecham el oucharm er kau me
a Uel a lsekum ke ua ise el kmal di blechoel el meringel el oldechelakl
er a Uel. E bechere e ke mo er a okeburs e a lta e ng seikid el
teletael er a delengchokl a omosiik er ngii."
A Ius a kmal di liluk e dimlak el ko ngerang.
Ng dimlak el ko er a melasem el mesaod er ngii. Ng kmal mle mekngit
a rengul er a mechas me a rubak me ng kmal di mle tellatel a btelul
er a lolmesumech er ngii.
Me ng ua ise e ng di a Ius a milngedecheduch
er a rengul el kmo, "A mechas me a rubak a kmal mle mesaul
er ngak Tir a uchul e ak medengelii a renguk. Me a le ua ise e
ng ngerchelek el mesa me ng diak a ngodech el mekngit el dubech
el mo er tir." Me a Ius a milchelii a delengcheklel el mle
kmeed er tia lebla er ngii a mechas me a rubak me a Uel.
A Ius a kmal dirk mle mekngit a rengul er tirka
el chad er a blil me a ta er ngii er a Uel. Me ng blechoel el
di mengkeketab er bita er a blirir. Ng ulumdasu el kmo, "A
lta a mechas me a lechub e ng rubak a mesekak me te lmuut el ngoikak."
Me ng mlo ta el kebesenge e ng mo me ng milil
e omdasu el kmo, a rubak a locha mlo er a chei me a leme e ng
mesekak me ngoikak. Me ng reborb e ko er a di diak a chad el meduum
e milkelkang. Me a 1eko ng merolu e ko er a rirengesii a cherrodech.
Me ng luueta el mocha reborb e kmo, "Ng locha rubak el meremang."
A bocha el chelellakl e lorrenges e ng beteknga el ngor. A lsa
el mocha ungil el orrenges e ng ngerir a rebetok el mekekere el
buik. Tirka melib er a mo melai er ngika el ta er ngii er a Uel
el mo odimir.
Me a Ius a di mle kea lebo el rei. Ng bai ulerreched
el merael el mo er a blil a mechas me a rubak. Ng ulemdasu el
leko ng mo mesubed er tir A lebo e te mla mo mechiuaiu.
Me ng mlo er a chemrungel me ng ngar er ngii
Ng mlo otilii a btelul e imiit a medal. E tir a merema rebuik.
Te oltetellamet el nguu a Uel e mechib el merael. Me a lorael
e a Uel a mlengedib a chimal. Me a longedib a chimal e a Ius a
milekar. Me a lemekar e lomes el mo bedul a blil a Uel e ng dibus
Me ng milrekii a osengel e a lomes e ng milsterir a rebuik e lomedebed
a ocherir el mocha er a cheroid. Me ng rirurt el kmal di ulekedii
er tir e otuu a telil e mereko e oteb. Ng kmal mlo klou a tebul
me tirka el buik a uleldiu e suchesokl el kmal mlo er bab e me
metilech er iou me te tomir a Uel. A lechisngekl e ng kedelal
a Ius me te medebodes el chemiis.
A diu er tirka el merechorech el buik me a
tebul a Ius a kmal mle meklou me ng milkereklii a mechas me a
rubak. A lebe el tobed a mechas me a rubak e a rebuik a mla chemiis
e ng di Uel me a Jus a ngar er a tkul a mekesokes el kmal kaderouakl.
Bebil
er a Tekoi el Udesuall e Ruoll
I. Aika el beldukl er iou el tekoi a ngar er
ngii a dilubech er tia el cheldecheduch me a ngar er ngii a dimlak
el dubech Mlechesii a X er a medal aike el dilubech. A lsekum
ke ko er a oumededenger e mluut el choiuii tia el cheldecheduch.
1. ____ A rubak me a mechas a mle betok a rengelekir.
2. ____ A rubak a di mla metik er a ius e ruche er a uel.
3. ____ A uel a dimlak el sa el soal a ius.
4. ____ A uel a mle ngelekel a ngasech.
5. ____ A mechas me a rubak a mlengedecheduch er a uel me a ius
el di ua le mera el chad.
6. ____ A uel a kmal mle mekngit a omerellel el kirel a ius.
7. ____ A ius a kmal mle ungil sechelil a uel.
8. ____ A mechas me a rubak a mlo lutii a ius er a okeburs.
9. ____ A rengalek el sechal a mlo merechorech er a uel el mo
odimir.
10. ____ A ius a ulsebelii a klengar er a uel.
II. Se el kmal ulebongel er tia el cheldecheduch
e a uel me a ius a ngar er a mekesokes el kmal kaderouakl. A chomomdasu
e ng ngera uchul me te kaderouakl? Di le kau el duibech a cheldechederir
tirka el teru el kmo, ngara uchul me te mle kaocherechur.
III. OMESODEL: Tia el Cross-Word Puzzle a ngar
er ngii a dersta el kahol er a chelsel el ngar er ngii a lambang
er ngii. Monger aike el tekoi el lechukl er iou e mlechesii a
nger er kau er a chelsel se el kahol el di osisiu a lambang er
ngii me a lambang er se el tekoi.
MO ER IOU
1. A rubak a ____ a eru el bedengel a charm me ng ngila el
me remei.
2. A ius me a uel a mlokeroul el ngalek.
5. A ta er tirka el odam a dilu el kmo, "A ____ a diak morutech."
7.A rubak a miltik er a ____ er a le bo longemang.
DELBARD
1. A ____ a dimlak el omechell.
3. A ____ a kmal mle mekngit a omerellel el mo er a ta er ngii.
4. A ius a ____ a ta er a chelibel a uel.
6. Sel el obengked a ____ e ng kmal ungil a chung er kid.
8. A mechas me a ____ a kilie er a chelebacheb.
IV.OMESODEL: Tia el bades a di mle melemalt
el mengai er tia el cheldecheduch. A bebil er a tekoi a mla mengas
er a chelsel Mchiuii e molasem el ousbech a di osisiu el tekoi
el ngii a ngar tia el cheldecheduch.
Chudele ng klemengetel a taem el mko er a di
oltuub er ngak e ngak a kmal di lmuk. Ngara kmal el chetim er
______? A lsekum e ng ngar ______ ngii a kuruul er ngii ______
chetim e mdung. Me a ______ e ng kuk di chetim ____ blebelek e
mochib osengem me ______ mo mes er ngak e ______ a diak e 'kurdechem
er ______ merangd' .
Me a ldela a Ius ______ ua ise e a Uel ______
ko er a chebechebelang. E ______ di rengul remel e ng ______ el
kmo, "Ng teluingera e ke mla mengedecheduch er ngak el ______
isei?"